Գլխավոր Թոփ լուրեր Լրահոս Վիդեո Թրենդ

Ադրբեջանցին ասել է բառացի նույն միտքը, ինչ քիչ առաջ Փաշինյանը ասաց հարցազրույցում․ Հայկ ՄամիջանյանԱրմավիրում թմրանյութ է հայտնաբերվել (տեսանյութ) Mercedes-Benz մեքենաները կարելի է կառավարել Apple Watch-ի միջոցով Բերբոքն ու Բայրամովը քննարկել են Երևան-Բաքու կարգավորման գործընթացը Ինչ է կատարվել Շիրակի մարզի Դատախազության շենքի մոտ․ հայհոյանքներ, անպարկեշտ վերաբերմունք (տեսանյութ)Երվանդ Քոչարի «Ինքնադիմանկար» ստեղծագործությունը բնօրինակ է. ԿԳՄՍՆ ՌԴ-ն իրեն իրավունք է վերապահում զենք կիրառել այն երկրների օբյեկտների դեմ, որոնք թույլ են տալիս զենք օգտագործել ռուսական օբյեկտների դեմ. Պուտին Ադրբեջանը Հայաստանի հանձնած 4 գյուղում սահմանային ուղեկալներ կկառուցի «2 ամիս հիվանդանոցում էր, արդեն տանն է, տրամադրությունը լավ է». Լուիզա Ներսիսյանը՝ Հրանտ Թոխատյանի առողջական վիճակի մասին Ինչպես չսնանկանալ Սև ուրբաթին. 5 օգտակար խորհուրդԵվրոպայի ադրբեջանական գազի գամբիտը լավ նորություն է Ռուսաստանի համար. Politico Ասում են, որ ես սպառել եմ ինձ, որ այստեղ եմ միայն փողի համար․ Ռոնալդուն պատասխանել է քննադատներին (տեսանյութ) Իրանի քաղաքացին ավտոցիստեռնով ընկել է Որոտան գետը Հայաստանում բնակվող յուրաքանչյուր 100 մարդուց 37-ը բնակվում է Երևան քաղաքում, 63-ը՝ մարզերումԱմիօ բանկի ավանդատուները կստանան Աբու Դաբի շքեղ ուղևորության հնարավորություն«Արարատ-Արմենիան» գլխավորեց մրցաշարային աղյուսակըԶՊՄԿ-ն տարածաշրջանի ուշադրության կենտրոնում էԷլիտար շենքի շինհրապարակում «Shacman» մակնիշի բետոնախառնիչը կողաշրջվել է, վիրավnր կա․ ShamshyanՆախատեսվում է անցկացնել պահեստազորայինների վարժական հավաքներ․ ի՞նչ է հայտնիՄալթայում կայացել է ftNFT YoCerebrum Awards-ը. հայտնի են հաղթողներըԵթե Նեթանյահուն գա Կանադա, կձերբակալվի․ ԹրյուդոՍուսաննա Բունիաթյանը որոնվում է որպես անհետ կորածՆարեկ Զեյնալյանը մանդատը վայր դնելու դիմումը ներկայացրել է ԱԺ նախագահինՄարդկանց Բաքվի բանտում տանջում եք, որ ընտրություններից առաջ գերիների առողջության գնով 2 ձայն պոկեք․ ՄամիջանյանԲաքուն «ադրբեջանական Երևան» միջոցառում է անցկացնելու COP29-ի շրջանակներում. Factor.amՈվքե՞ր և ինչքա՞ն հունվարից կվճարեն տրանսպորտից օգտվելիս (ինֆոգրաֆիկա)Մեր կյանքում լավ բաներ էլ կան, բայց դրանք կապված չեն այս իշխանության հետ․ Ավետիք ՉալաբյանՀնդկաստանում արևային վահանակների տեղադրումը ռեկորդային է եղել Արդարության և հայրենասիրության ընկալումը պետք է սերմանել հենց դպրոցից․ Մհեր Ավետիսյան Ինչու պետք չէ սպասել Փրկիչ, այլ մեր վաղվա օրը կերտել ամենօրյա հետևողական աշխատանքով․ Ավետիք ՉալաբյանԻ հակադրություն այս վարչախմբի պարտվողական օրակարգի` Հայաստանն ունի հստակ այլընտրանք. «Հայաքվե»Քանի՞ կոպեկի արժեք ունի պահանջատեր, քննադատ ու հարցասեր լինելու մասին նախարարի ազատականութենաթաթախ հորդորը ուսանողներին․ Մենուա ՍողոմոնյանԲաքվի համաժողովն անցկացվում է այս վարչախմբի ջանքերով․ Մենուա ՍողոմոնյանԱՄՆ-ն Ուկրաինային ռազմական օգնության նոր փաթեթ կհատկացնի Հաջորդ տարվա գարնանից ԼՂ-ից տեղահանվածների աջակցությունը կնվազի ու կվերաբերվի կոնկրետ խմբերի 44-օրյայի մասնակիցը ոստիկանությանը հայտնել է, թե ինչ է թողել Արմավիրի աղբանոցում Մեսսիի և Ռոնալդուի ժամանակներն անցել են. Ռոդրի Վախենում ես՝ մի արա, անում ես՝ մի վախեցիր, իսկ եթե արել ես, մի ափսոսա․ Ռոմանոս ՊետրոսյանՄենք չենք կարող տասնյակ հազարավոր մարդկանց կյանքը զոհել՝ Ղրիմը վերադարձնելու համար. Զելենսկի Կարմիր կամուրջը վերականգնվում է․ Տիգրան ԱվինյանՄանկապարտեզներում բացառվում է անառողջ և անորակ սնունդըՄայթով քայլում ես, տեսնում 61 թվի «ԳԱԶ 66»-ի «ռամա» է դրված պապուց հիշատակ, տարե՛ք ձեր տուն, պատից կախեք. Նիկոլ Փաշինյան (տեսանյութ) «Ի՞նչ նպատակով է Նիկոլը իր կաբինետը կանացի դարձնում, արդյոք դա ֆեմինիստական շարժում կարելի՞ է կոչել»․ Մարգարիտ ԵսայանԹուրքիայի ու Ադրբեջանի ռազմածովային ուժերը զորավարժություն են անցկացնում «Նյու Յորքն ինձ այնքան է սազում». Եվա Բաղդասարյանի նոր ֆոտոշարքը Այսօր Հայ Առաքելական եկեղեցին նշում է Ընծայման տոնը «Սա լինելու է ներքին համերաշխության, միասնական աջակցության ու անմոռանալի տպավորություններով հարուստ մարզական երեկո». Հրաչյա Ռոստոմյան6 ամսով կսահմանափակվի խոզերի ներմուծումը Հայաստան Ամիօ բանկը ԵԴԹ «Երեք ընկեր» ներկայացման գլխավոր գործընկերն էՀՀ-ն Հնդկաստանի հետ բանակցություններ է վարում ևս 78 հատ հրետանային համակարգ գնելու վերաբերյալ. IDRW
uncategorized

Ուրախանալն արվեստ է, ծիծաղելը` առավել ևս.... «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Արամայիս Սահակյանը` մեր սիրելի բանաստեղծը, մեր սիրելի երգիծաբանը, մեր սիրելի Ոզնին արդեն չորս տարի մեզ հետ չէ: Այսօր նա կդառնար 81 տարեկան: Չնայած` ինքը թարս էր կարդում` կասեր 18 տարեկան:

Ներկայացնում ենք մեր վերջին հարցազրույցը նրա հետ:

– Դուք հայտնի եք որպես գրող, հեղինակ եք բանաստեղծական բազմաթիվ ժողովածուների, բայց վերջին շրջանում առավելապես ստեղծագործում եք երգիծանքի ժանրում: Թողե՞լ եք լիրիկան:

– Ոչ մի բան էլ չեմ թողել: Պարզապես ժամանակաշրջանը փոխվեց: Եթե նախկինում բանստեղծական գիրքը հրապարակվում էր 50 հազար տպաքանակով, (իմ գրքերից 7–ը այդ տպաքանակն են ունեցել), վաճառքը տևում էր 50 վայրկյան, ապա այսօր գրքերը տպագրվում են 100 օրինակով կամ ամենաշատը` 500 օրինակով և մնում են գրախանութներում: Ոչ ոք չի կարդում, այդ թվում` չեն կարդում նաև դասականների գրքերը: Այսինքն` սա մի ժամանակ է, երբ պոեզիան այլևս չի հետաքրքրում մարդկանց մեծամասնությանը: Ինձ համար, իհարկե, էլի գրում եմ: Մտածում եմ` իմ մահից հետո կկարդան և զարմանքով կասեն` ո՞նց էս մարդուն մենք չենք ճանաչել…

– Դուք նաև բազում երգերի հեղինակ եք, որոնք մտել են ժողովրդի մեջ և անգամ ընկալվում են արդեն որպես ժողովրդական երգեր: Ներկա երգիչների համար չե՞ք փորձել երգի խոսքեր գրել:

– Ես ընդհանրապես որևէ երգչի համար երգի խոսքեր չեմ գրել: Երգահաններն են իրենց կամքով իմ տողերն ընտրել սեփական երգի համար: Այսօր էլ նույնն է: Մեկ էլ տեսնում եմ` իմ բանաստեղծությունը երգ է դարձել: Շատ երգիչներ էլ պարզապես երգում են «նախկին» երգերիցս:

– Ի՞նչը ձեզ ստիպեց թեքվել դեպի երգիծանքը:

– Ես երբեք չեմ թեքվել, որովհետև երգիծանքը միշտ է հետս եղել` սկսած մանկության տարիներից: Մեր դպրոցում տարածված էին իմ կատակները: Նույնիսկ դպրոցական թեմայով պիեսներ եմ գրել: Իսկ Երևան գալուց հետո, երբ աշխատում էի «Գարուն» ամսագրում, ղեկավարում էի երգիծանքի բաժինը:

Մի դեպք պատմեմ. խմբագիրը` Վարդգես Պետրոսյանը, մեկի վրա զայրացել էր, որ հոդվածում Հայաստանի միայն մի գէս էր նշել, կարծեմ` Երևանգէսը: Ի՞նչ է, էլ ուրիշ գէս չկա՞, շուտ մեկ–երկու գէս էլ ասա,– գոռում ու պահանջում էր լրագրողից: Ավելին` շարունակում էր` եթե ուրիշ գէսեր չթվարկես, աշխատանքից կհեռացնեմ: Այդ մարդը` վախվորած, թե` Տաթևգէս: Էլի թվիր, էլի,– պահանջում էր խմբագիրը: Մարդն ուրիշը չգիտեր, խեղճացավ: Ես էն կողմից շարունակեցի` Վարդգէս: Բոլորն ուշաթափվեցին ծիծաղից, ու գործը փակվեց:

Երգիծական վիպակ էլ ունեմ, որը ժամանակին արժանացավ Լենինյան կոմերիտմիության մրցանակին: Երբ Կարեն Դեմիրճյանի առաջարկությամբ նշանակվեցի «Ոզնու» գլխավոր խմբագիր, աշխատանքն ու իմ ներքին էությունը լիովին արդեն իրար համապատասխանեցին: Պաշտոնը ստանձնելուց թերթի տպաքանակը 5000 էր: Մի քանի տարի անց հասավ 250000: Արդեն 26 տարի «Ոզնու» խմբագիրն եմ, և ստացել եմ 26 նկատողություն:

– Երգիծաբանը ուզի թե չուզի շատերին է, մեղմ ասած, նեղացնելու: Բայց ձեզ բոլորն էլ սիրում են…

– «Բոլորը» ասելը մի քիչ չափազանցված է: Բայց մի բան հիշեմ. «Крокодил»–ի խմբագիրը երբ եկավ Հայաստան, վերադառնալուց հետո իր թերթում գրեց. «Երգիծաթերթի եզակի գլխավոր խմբագիր, որին բոլորը սիրում են»: Որովհետև փողոցով երբ միասին անցնում էինք, ամեն տեսակի մարդիկ գրկում–համբուրում էին ինձ: Նա զարմացած էր դրանից: Մինչդեռ այդ տարիներին ես ի՞նչ ասես, ու ո՞ւմ ասես որ չէի քննադատում. էլ մինիստրների, էլ շրջկոմի քարտուղարների… Գուցե պատճառն այն է, որ երբեք սուտ բան չե՞մ գրել, նաև` երբեք չե՞մ ցանկացել հոնքի տեղ աչքն էլ հանել:

– Ո՞նց եք վերաբերվում սև հումորին:

– Հիմնականում կողմնակից եմ, որ հումորի տակ թույն չլինի: Եթե մեկը թույնով է գրում, նա երգիծաբան չէ: Դու կարող ես անշուշտ շատ ուժեղ քննադատել, բայց եթե մեջդ մաղձ կա, արդեն արածդ այլ ժանրի գործ է: Ես դեմ եմ երգիծանքի մեջ հայհոյանքին: Հումորը պետք է նուրբ ու բարի լինի: Մարդիկ նկատեն, որ դու ցավում ես իրենց թերության համար, և ոչ թե չարախնդում: Ծիծաղով ես փորձում դաստիարակել: Ես իմ առաջ խնդիր եմ դրել զարգացնել հայ երգիծանքը և միաժամանակ մարդկանց լավատեսություն հաղորդել:

– Այժմ` մի դասական հարց. ի՞նչ է հումորը:

– Հումորը ապրելու և տառապանքներից փրկվելու լավագույն միջոցն է: Այն փրկօղակ է: Որովհետև մարդկության կյանքը տառապանքների պատմություն է, պատերազմների ու մահվան պատմություն է:

– Եթե ձեր կողքի մարդը կամ զրուցակիցը հումորի զգացում չունի՞…

– Այդպիսիները սկսում են կատակի մեջ տրամաբանություն փնտրել: Զգում եմ, որ չեն հասկանում ինչն ինչոց է: Ես խղճում եմ նրանց:

– Ասում են երգիծաբանները տխուր մարդիկ են: Նույնը ձե՞ր մասին ասենք:

– Հիմնականում այդպես է` տխուր են: Ես ճիշտ եմ, երբ մենակ եմ: Մենակ ժամանակ ես շատ լավ մարդ եմ: Շատ խոհուն, ամեն ինչ տեսնող, զգացող մարդ եմ: Եվ գիտե՞ք` ամեն բան չէ, որ կարող ես ասել և պետք է ասես: Պատկերացրեք, մեկի հետ երկար տարիներ ապրում ես, թերությունները գիտես, հո չպե՞տք է դրանց մասին բարձրաձայնես: Ամեն մեկին ընդունիր իր թերություններով: Ի վերջո, աշխարհում անթերի մարդ չկա: Գուցե դրանո՞վ է կյանքը հետաքրքիր: Թե չէ պատկերացրեք` երկրագունդը հարթ է. նման կլիներ անապատի:

– Ամենքը չէ, որ ունեն սրամտելու ընդունակություն: Դա ի՞նչ հատկանիշ է: Ի վերջո ի՞նչ մղում է:

– Շատերն են անդրադարձել այդ խնդրին: Հիմնականում նշել են, որ կատակը մեծ ինտելեկտի նշան է: Մարդ պետք է այնքան ընկալունակ ու զարգացած լինի, որ կարողանա ըմբռնել ու հասկանալ երևույթի նրբերանգները:

– Այս դեպքում տեղի՞ն է խոսել «լուրջի անլրջություն» արտահայտության մասին:

– Այո: Ինձ համար աշխարհի ամենաանլուրջ մարդիկ նրանք են, ովքեր, ասենք ժողովներին, նախագահության նիստերին շատ լուրջ դեմքով նստած են: Ոմանց էլ թվում է, թե խելոքության նշան կլինի, եթե թթու դեմք ընդունեն: Այն էլ ասեմ, որ շատ լուրջ լինելը վտանգավոր է:

– Մարդ ե՞րբ կարող է ինքն իրեն ծաղրել:

– Երբ ուժեղ է: Թույլ մարդն ինքն իրեն երբեք չի ծաղրի: Ավելին` ամեն հասարակ բանից նեղանում է:

– Իսկ երբ մարդ շատ լուրջ է ինքն իրեն վերաբերվո՞ւմ…

– Դա էլ է ծիծաղելի: Որովհետև պետք է իմանա, եթե ինքն ուրիշների մեջ թերություն է տեսնում, այդ թերությունն իր մեջ էլ կա: Ու պետք է ինքն իրեն շատ լուրջ չընդունի:

– Ինձ թվում է` նման մարդն անընդհատ ծիծաղելի վիճակների մեջ է ընկնում:

– Հենց այդպես է, որ կա:

– Երգիծանքի ոլորտում ո՞վ է եղել և ո՞վ է դեռևս մնում ձեզ համար ուղեկից:

– Բոլոր մեծերը: Իսկ առանձնապես հրապուրել են Բրանիսլավ Նուշիչը, Ջերոմ Ք. Ջերոմը: Պարոնյանի մասին չեմ ասում, որը մեծերի մեջ մեծ է: Իմ իմացած ամենասրամիտ գրողներից է Վիլյամ Սարոյանը: Նա, նկատելով ամեն ծիծաղելին, գրել է իր «Մարդկային կատակերգությունը»:

– Ինչպե՞ս եք գնահատում ժամանակակից հումորը:

– Նախ երգիծանքը պետք է տարբերենք քննադատությունից: Ամեն մի երգիծանք քննադատություն է: Բայց ամեն մի քննադատություն երգիծանք չէ: Օրինակ` Ազգային ժողովը բոլորս քննադատում ենք: Ասում ենք` այնտեղ միայն խոսում են, ոչ ոք ոչինչ չի անում և այլն: Սա քննադատել է: Բայց Աթաբեկ Խնկոյանը այդ նույն երևույթի մասին խոսեց երգիծանքի լեզվով` գրեց «Մկների ժողովը»: Մեր օրերի մյուս վտանգն էլ այն է, որ տարածված, վաղուց տպագրված անեկդոտները բեմադրում են, ներկայացնում ու` վերջ: Բայց դա սեփական ասելիք չէ: Նաև դեմ եմ այն երգիծանքին, որի մեջ կա գռեհկաբանություն: Ճգնում են հանդիսատեսին գրավել գռեհիկ խոսքերով, ժարգոնային արտահայտություններով:

– Ժամանակակից սերունդն ա՞յլ բանի վրա է ծիծաղում:

– Ինչ որ մատուցում ես, դրան էլ սովորում են: Սակայն հարցն այլ շերտ էլ ունի: Գլոբալացում կոչվածը նպատակ ունի իջեցնել բոլոր ազգերի մակարդակը: Ինչո՞ւ պետք է հայերն ուժեղ մշակույթ ունենան: Ձգտում են ժողովուրդների գիտակցականության նշաձողն իջեցնել, որ հեշտությամբ նրանց իշխեն: Միաժամանակ մի բան էլ կա. ինչը հեշտ է` շուտ ընկալելի է: Նաև` մարդիկ ժամանակ չունեն խորանալու հարցերի մեջ, հաճույքով վերցնում են հեշտը, դյուրինը: Օրինակ, եթե երկու գիրք է դրված, մեկի վերնագիրը`«Բարություն», մյուսինը`«Բռնաբարություն», վերջինը կառնեն: Օգտվելով այս հանգամանքներից, դրսից բերում և իրենց պրիմիտիվ մշակույթը փաթաթում են մեր վզին` այդ սերիալները, դաժանություն քարոզող ֆիլմերը…

– Հայի հումորն առանձնահատկություն ունի՞: Մենք առավելապես ինչի՞ վրա ենք ծիծաղում:

– Ամեն ժողովուրդ ունի իր առանձնահատուկ հումորը: Օրինակ՝ եթե ֆրանսիացին ընկերոջն ասի` գիտե՞ս, քո կինը մեր երկուսին էլ դավաճանում է, նրանք կծիծաղեն: Հայի համար դա կարող է և հասկանալի չլինել: Ավելին` տարբերություն կա հայաստանցի հայի և սփյուռքահայի միջև. այն միջավայրը, ուր ապրում են, իրենն ասում է: Լեզվական նրբություններն էլ են էական:

– Մեր ժողովրդի առանձին հատվածներ և՞ս տարբերվում են այդ առումով:

– Այո: Մենք ունենք մոտ մի յոթը հումորի կետ: Օրինակ` վանեցիները: Ընդ որում ասեմ` մենք չկարողացանք նրանց հումորը հասանելի դարձնել աշխարհին, բայց որտեղից որտեղ հայտնվեցին գաբրովցիները, դրանք սեփականեցին ու տպագրեցին–տարածեցին աշխարհով մեկ: Դեռ միլիարդների եկամուտ էլ ստացան:

Կամ` քյավառցիները ծաղրում են հարբեցողությունը: Լոռեցին դա երբեք չի անի: Սրանք էլ աչքի են ընկնում իրենց միամտությամբ, անտառում մեծացած, կենդանիների հետ շփված մարդիկ են: Գյումրեցիները ևս բոլորովին տարբերվում են մյուսներից. նրանց հումորին բնորոշ է մեծախոսությունը: Տեսեք պատին փակցված թուղթը, որի վրա կանայք իմ ծննդյան 60–ամյակի առթիվ 60 համբույր են դրոշմել: Ներքևում համբույրներից մեկը շատ է մեծ: Դա գյումրեցու համբույր է: Կամ` ապարանցիները: Ես Ապարան քաղաքում ոչ մեկին չգիտեմ, որ տանն ավանակ պահի: Բայց տեղյակ ենք` իրենց ինչ են ասում: Ինչո՞ւ են ասում: Որովհետև Բաշ–Ապարանի կռվի ժամանակ էշերով ուտելիք են տեղափոխել ռազմաճակատ: Մթերքին սպասողները իրար հարցրել են ` էշերը չեկա՞ն: Ու այդպես էլ կպել–մնացել է: Ղարաբաղցիներն էլ ասում են` մենք որ էշ էինք, դուք ո՞ւր էիք:

– Ընդհանրապես հայը տխո՞ւր մարդ է:

– «Կիկոսի մահը» կարդացել ես, չէ՞: Հայը չեղած տեղից այնպիսի ողբերգություն կսարքի…: Իհարկե, մեր պատմությունը տառապանքի էջեր շատ ունի: Բայց անկախ դրանից սիրում ենք, էլի, հաճախ լաց լինել: Մինչդեռ անգամ առօրյա կյանքում ոչ ոք չի սիրում, երբ դիմացինը գալիս–գանգատվում է, բողոքում է կյանքից, սրանից, նրանից:

– Այսինքն` ծիծաղելը, սրտանց ուրախանալը տաղանդ է, արվեստ է:

– Մեծ արվեստ է: Ընդհանրապես ամեն ինչ արվեստ է: Ապրելն արվեստ է:

 Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում