Եթե այս աստիճան զբաղված են մեզ պղծելով, ուրեմն տեսնում են այն ճշմարիտ արժեքները, որոնք իրենց համար վտանգավոր են. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Մեր հյուրն է ռեժիսոր Խաչիկ Չալիկյանը
– Ցանկացած հասարակություն հիմնվում է իր համար կենսական նշանակություն ունեցող հիմնասյուների վրա: Մեր հասարակության համար որո՞նք են դրանք:
– Ցավոք, այսօր մեր հասարակության, նախևառաջ իշխանության համար այդ հիմնասյուներն են օլիգարխիան, ընչազուրկ խավը, կեղծիքը: Բայց եթե մի փոքր ավելի սթափ և լուրջ խոսենք, ապա իհարկե, այդ հենասյուները կան, չեն կարող չլինել, ուղղակի մենք չենք տեսնում: Օրինակ, Հաց բերող երևույթը այդ հենասյունները իր մեջ անթեղած ժողովրդի գենետիկ, էպիկական արտահայտությունն էր: Այսինքն, ժողովրդի մեջ կան այդ արժեքները: Այլ բան, որ դրանք անընդհատ փորձում են նսեմացվել, կեղծվել, ոչնչացվել: Բայց բավական է պատվերը լինի, վստահ եմ, որ դրանք կամրանան: Եվ եթե այսօր անտարբեր ու հուսահատ ենք, դա գնահատում եմ որպես արժեք այն առումով, որ ժողովուրդը չի կարողանում բավարարել իր պահանջները, իր ինքնությունը դրսևորելու հնարավորություն այս իրականության մեջ չի տեսնում:
– 19–րդ դարում պրուսացի մի գեներալ ասել է` եթե թիրախավորենք և նշանառու կրակի տակ առնենք այդ հիմնասյուները, կկարողանանք այդ ժողովրդին հանգիստ ճանապարհել դեպի դժոխք: Արդյո՞ք այն, ինչ կատարվում է ամբողջ աշխարհում, մասնավորապես Հայաստանում, հենց այս մտածված քաղաքականությունը չէ:
– Բնականաբար, տասնյակ տարիներ այդ գործընթացը շարունակվում է: Տեսնում ենք, թե ինչպես են կեղծվում մեր քաղաքական, հոգևոր, մշակութային դաշտերը: Միայն հեռուստածրագրերին հետևելիս չես կարող քեզնից հեռացնել այն դավադրությունը, որ ամեն օր մատուցվում է: Ես վստահ եմ, որ եթե այս աստիճան զբաղված են մեզ պղծելով, ուրեմն տեսնում են այն ճշմարիտ արժեքները, որոնք իրենց համար վտանգավոր են:
– Նույն այդ գեներալն ասում էր` անհրաժեշտ է խարխլել ազգային արժեքները, ոչնչացնել ցանկացած հզոր հոգևոր հիմք: Արդյո՞ք մեր հոգևոր ու ազգային դաշտի այս տխուր վիճակը չէ, որ պայմանավորում է մեր այսօրվա խղճուկ գոյությունը:
– Հնարավոր է, որ շատ քաղաքակիրթ, ժողովրդավար երկիրը չունենա հզոր մշակույթ, բայց եթե կա այդ մշակույթը, բացառվում է, որ այդ երկիրը հզոր ու քաղաքակիրթ չլինի: Ուստի վստահ եմ, որ երկիրը պետք է կայացնենք առաջին հերթին հոգևոր, ոգեղեն տարածքում: Եթե ես ապրում եմ այդ տարածքում, ինձ ոչ ոք չի կարող ստիպել ապրել իրենց պարտադրած միջնադարում: Այդ դավադիր ծրագրով հասան նրան, որ մեր հոգևոր դաշտն այսօր հիմնովին ավերված է: Արժեքները որևէ չափանիշի չեն ենթարկվում: Փորձում են փոխել մեր կոդը: Ուստի ամեն մի ճշմարիտ դրսևորում, լինի մշակութային, թե քաղաքական դաշտում, միանգամից դառնում է թիրախ այս իշխանությունների համար: Նրանք անընդհատ փորձում են ոչնչացնել ժողովրդի ինքնությունն արտահայտող ցանկացած ծիլ: Վերջին օրինակները` ընտրությունների նշանակման օրը, Հաց բերողի հանդեպ վերաբերմունքը:
– Բայց ինչո՞ւ, չէ՞ որ նրանք նույնպես այս հասարակության անդամն են:
– Ոչ: Նրանք այս հասարակության անդամները չեն: Նրանք օտարել են իրենց մեր ինքնությունից, մեր երկրից: Օտարվել են ոչ գիտակցված ձևով, իրենց կոդով, մշակութային տեսակով: Ժամանակին կար սովետահայ, իսկ իրենց ստեղծած հային չգիտեմ էլ` ինչպես բնորոշել: Իրենց համար այդ ամենը վտանգավոր է: Նրանց համար միակ խնդիրը սեփական շահն է, ունեցվածքը:
– Դուք խոսեցիք Հաց բերողի մասին: Հաց բերողի կյանքն ու մահը ահազանգ հնչեցրին առ այն, թե ինչպիսին պետք է լինենք և ինչպիսին մենք չենք: Մեզ ի՞նչը կօգնի արթնանալ այս հոգևոր թմբիրից, ինչպե՞ս վերագտնենք մեր մեջ արարատյան մարդուն:
– Դա ամենակարևոր հարցն է, որի պատասխանը եթե անգամ իմանամ, այդ մասին բարձրաձայնելը շատ հավակնոտ կլինի: Բայց հարցադրման մեջ կա նաև պատասխանը: Այդ երկիրը, հայրենիքը ամեն մեկիս մեջ է: Բայց եթե տասը հոգին բավարար էր, որ Սոդոմ–Գոմորը չլիներ, այսօր տասը հոգին մեզ համար բավարար չէ: Մենք պետք է կարողանանք մեր մեջ առարկայացնենք այդ դաշտը և դարձնենք գործոն: Ես էլի այն միամիտ կարծիքին եմ, որ ոչ թե պետք է կռվենք այս իրականության դեմ, որը իրականում գոյություն չունի և դրա համար է այդքան ագրեսիվ, այլ այդ ճշմարիտ արժեքները կրողները պետք է այս իրականությանը հակադրեն այն երկիրը, որտեղ իրենք ուզում են ապրել: Դա նախ գիտակցություն է: Ամեն մեկս պետք է մեր երկրում ապրենք մեր իրական արժեքներով:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում: