Պայքար ծխախոտի դեմ, բայց ինչո՞ւ...
Մենք գիտենք, որ...
Ծխելու դեմ պայքարում են այն պատճառով, որ դա վնասակար է առողջությանը:
Իրականում այնքան էլ այդպես չէ:
Ի սկզբանե ծխելու դեմ պայքարել են բոլորովին այլ պատճառով: Վաղ ժամանակներում համարվում էր, որ բերանից ծուխ արձակող մարդը դիվահար է: Ծխախոտը առաջին եվրոպացիների, ավելի կոնկրետ՝ իսպանացիների ձեռքն է ընկել դեռ Քրիստաֆոր Կոլումբոսի ժամանակներում: Հնդկացիներն այն որպես նվեր տվել են մեծ ծովագնացին, սական նա չի գնահատել հնդկացիների այդ առատաձեռնությունը և նվերը ծովն է նետել:
Իրականում իսպանացիները այն ժամանակ չգիտեին, թե ինչ պետք է անել այդ չորացրած բույսի տերևների՝ ծխախոտի հետ: Հետագայում հենց իսպանացիներն են առաջին անգամ սկսել պայքարը ծխախոտի դեմ: Բանն այն է, որ նրանք նկատել են ահավոր պատկեր՝ մարդու բերանից ծուխ է դուրս գալիս: Պարզ է, որ այդ պայքարը նրա համար չէր, որ այդ մարդը քայքայում է իր առողջությունը: Իսպանացիները ընդամենը որոշեցին, որ այդ մարդը դիվահար է: Եվ ինչպես ընդունված էր այն ժամանակ, սուրբ ինկվիզիցիան այդ առաջին ծխող եվրոպացուն դատապարտեց ազատազրկման (սա դեռ թեթև պատիժ էր): Իսկ այդ եվրոպացին Կոլումբոսի արշավախմբի նավաստի Ռոդրիգո դե Խերեսն էր, և, կարելի է ասել, նա հակածխախոտային պայքարի առաջին զոհն էր: Դա եղել է 1501 թվականին: Այս դեպքից ընդամենը 30 տարի անց Եվրոպայում սկսեցին առաջանալ առաջին ծխախոտային պլանտացիաները, և այդ ամենը կատարում էին նորից իսպանացիները: Այս ամենով հանդերձ, հակածխախոտային պայքարը շարունակվում էր, իսկ ծխելը չէր դասվում, այսպես կոչված, բարի գործերի շարքին: 1575 թվականին Իսպանիայի կաթոլիկ եկեղեցին օրենքով արգելել է ծխել աղոթքի վայրերում: 1603 թվականին Անգլիայի թագավոր Յակով 1–ինը, որը մշտապես արտահայտվում էր ծխելու դեմ և այն համարում սատանայի հայտնագործություն, յուրատեսակ գիտական աշխատություն է գրում A Counterblaste to Tobacco (ըստ իմաստի, մոտավորապես «Ծխելու վնասները» գրքույկի նման մի բան): Այդ աշխատությունում թագավորը ծխելը համարում է «անաստված վայրենիների զզվելի սովորություն», իսկ ավելի կոնկրետ՝ ֆրանսիացիների և իսպանացիների սովորություն: Բանն այն է, որ այստեղ ևս խոսք չի եղել ծխելու վնասների մասին, այն ընդամենը համարվել է դիվահարություն:
1624 թվականին Հռոմի պապ Ուրբան 8– րդը ծխելու դեմ լուրջ պայքար է սկսում: Ծխելու դեպքում պատիժն այն էր, որ մարդուն հեռացնում էին եկեղեցուց: Երկու տարի անց նման որոշում է ընդունում նաև հունական ուղղափառ եկեղեցին: Ծխելու և ծխախոտ աճեցնելու արգելք է դրվում նաև Ռուսաստանում և Մերձավոր Արևելքում: Չնայած այս ամենին՝ իսպանացիները շարունակում էին ծխախոտ աճեցնել իրենց պլանտացիաներում, քանզի պարզվեց, որ դա շատ եկամտաբեր գործ է:
Միայն 1761 թվականին է անգլիացի բժիշկ Ջոն Հիլլը իրականացրել կլինիկական հետազոտություններ և հրատարակել իր առաջին աշխատանքը ծխելու վնասների մասին: Իսկական հակածխախոտային պայքարը առաջին անգամ իրականացվել է ԱՄՆ–ում 1830 թվականին: Ամենահզոր հակածխախոտային պայքարը իրականացվել է 1934 թվականին նացիստական Գերմանիայում, ընդ որում՝ դա պետական մակարդակով առաջին հակածխախոտային պայքարն էր (եթե չհաշվենք եկեղեցու պայքարը «դիվահարների» դեմ): Ներկայում ծխելու դեմ պայքար իրականացնում են բոլոր երկրները, և այդ ամենը համակարգում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը:
Համարվում է, որ ժամանակին ամենագրագետ և մասսայականացված հակածխախոտային պայքարը իրականացվել է հենց նացիստական Գերմանիայում: Ներկայիս բոլոր հակածխախոտային միջոցառումները ստեղծվել են հենց այն ժամանակ: Իհարկե, հետագայում պարզվել է, որ այս ամենը մեծ օգուտ չի տվել: Անձամբ Հիտլերը երիտասարդ տարիներին եղել է մոլի ծխող (օրական միջինը 40 գլանակ), բայց հետո այդ սովորությունը կտրուկ թողել է և հանդիսացել է հակածխախոտային պայքարի առաջամարտիկ: Նա համարում էր, որ ծխախոտը «հնդկացիների վրեժն է սպիտակամորթներից, որոնք էլ հնդկացիներին ժամանակին թունավորել էին «կրակե ջրով» (ալկոհոլով)»: