English
Հայերեն Русский
Գլխավոր Թոփ լուրեր Լրահոս Վիդեո Թրենդ

Timeline
Ameriabank Raises $200 Million from IFC, Marking the Largest Transaction by IFC ever with a Financial Institution in ArmeniaUcom Receives the International ISO 37001 Standard to Prevent, Detect and Address BriberyMay the Holiday Warm Hearts: Idram and IDBank Support the Children of HeroesBeneficiaries of the "By Your Side" program at IDBank AraratBank Named Large CSR Company of the Year Idram Joins the Fight Against Food InsecurityUcom’s Renovated Sales and Service Center in Yerevan Mall Reopens 1% idcoin instead of New Year’s suffering: practical tips Idram Junior Donated Books to SchoolsBig Christmas Market with Idram, IDBank and idplusUcom Supports Wildlife Monitoring in Ararat Region IDBank, Idram, and idplus at the Big Christmas MarketConverse Bank Deputy CEO and CFO, Grant Akopian, Elected to BACEE BoardUcom and SunChild NGO Install a Solar Plant in Alaverdi Kindergarten Converse Bank has been included in the list of Confirming Banks of the EBRD TFP In 2024, Ucom Expands and Modernizes Fixed and Mobile Networks, Launches 5G in 8 More Cities, Covering a Total of 28 Cities. Acba bank to Allocate $50 Million for MSME Development Team Telecom Armenia Presents Sustainability-Linked Bonds to Prospective Investors at an Official EventConverse Bank and IFC join forces to support the growth of SMEs in Armenia4.479.792 AMD to Armenia Tree Project. the next beneficiary is Children of the regions NGO Ameriabank Presents EventHub.am: a Streamlined and User-Friendly Ticketing SolutionUcraft Introduces a New Solution for Businesses: The UC ERP Platform Ucom Announces a New Year's Deal for Those Who Join the Fixed Line AraratBank Presents the Final Part of "The Will to Get Back on Your Feet Again" Film SeriesIDMerch: IDBank’s New LoanUcom Announces New Year's Promotion for HONOR X7c Smartphones Converse Bank has become an official signatory of the UN Principles for Responsible Banking Kindergarten in Artashavan Powered by Solar Energy Thanks to Ucom and SunChild Ameriabank named the Bank of the Year 2024 in Armenia by The Banker MagazineIDBank donated 10,000,000 AMD to the 27th "For You, Armenia!" Telethon “The Will to Get Back on Your Feet Again” ։ A Film Series Funded by AraratBank EasyPay has joined Idram's open QR infrastructure Ameriabank Named Armenia’s Best Bank for Real Estate by Euromoney Ardshinbank Donates 120 Million AMD to the Hayastan All-Armenian FundIdram is now available on Wildberries!80% Discount on IDBank’s Travel Card Services for Black Friday! Instant idcoin ahead of Black Friday Ucom and SunChild NGO Install Solar Plant in Malishka Community Shop at Yerevan Mall and pay with Idram for a chance to win gifts Unibank to Issue Subordinated Bonds for the First Time in Armenia How Not to Go Bankrupt on Black Friday: 5 Smart Shopping TipsIDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation.Ucom’s 5G network launched in 11 new cities UPay has joined Idram's Open QR infrastructureA Free Mastercard and 10% idcoins with Cashless Payments. IDBankThe Results of the 19th Annual International Microelectronics Olympiad Summarized in Yerevan AraratBank Named Best Investor Relations Bank Armenia 2024General Director of Ucom participated in Silicon Mountains technological summit Saving together: IDBank and IdramARARATBANK AND SINGAPORE GFTN SIGN MEMORANDUM OF UNDERSTANDING FOR DIGITAL TRANSFORMATION
All Timeline »
Politics

«Ստեղծում են տեսանելի և կանխատեսելի ռիսկեր՝ չունենալով երաշխավորված արդյունք». «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հնարավորությունը և ԵՄ-ին անդամակցելու օրինագիծը դեռևս խոսակցությունների մակարդակում են, այսինքն՝ խոսում ենք որոշակի ապագայի մասին, բայց այսօր կառավարության կողմից այդ օրինագծին հավանություն տալով՝ ֆոնային մարտահրավերների փունջ է ձևավորվում: «Փաստի» հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնում «Հայացք» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Լիլիա Ամիրխանյանը:

«Ընդ որում՝ այդ մարտահրավերները կարելի է տարանջատել քաղաքական և տնտեսական առումով՝ հատկապես տնտեսվարողների և Հայաստանի տնտեսական քաղաքականություն մշակողների համար: Առաջին՝ քաղաքական առումով: Այս իշխանությունը մեկ անգամ չէ առանձնացել իր այն թեզով, որ քաղաքականությունը և տնտեսությունը պետք է տարանջատել նույն ԵԱՏՄ-ի և ՀԱՊԿ-ի հետ կապված: ՀԱՊԿ-ում կա անդամակցության սառեցում, բայց ԵԱՏՄ-ի հետ առկա են ակտիվ փոխգործակցություն, տնտեսական շփումներ և այլն: Աշխարհի պրակտիկան քաղաքականությունը և տնտեսությունը տարանջատելու փորձեր ունի:

Կարող ենք ներկայացնել ԱՄՆ-Չինաստան հարաբերությունները, բայց այդտեղ հստակ առանձնահատկություններ կան, այդ օրինակը Հայաստանի և ԵԱՏՄ-ի պարագայում համադրելի չէ՝ հաշվի առնելով Չինաստանի և ԱՄՆ-ի տնտեսությունների մասշտաբները և փոխադարձ կախվածության մակարդակը՝ համեմատելով Հայաստանի՝ ԵԱՏՄ-ից կախվածության մակարդակին: Մեր իրողությունների պարագայում քաղաքականությունը տնտեսությունից տարանջատելու փորձերն առնվազն բավական լուրջ մարտահրավերներ և ռիսկեր են պարունակում, այդ թվում՝ տնտեսական խողովակներն արդյունավետ աշխատեցնելու առումով: Միայն այս պրոցեսով, այդ օրինագծին հավանություն տալով, այս իշխանությունների՝ դեպի Արևմուտք ձգտելու անթաքույց քաղաքականությամբ ռազմավարական դաշնակցի, ԵԱՏՄ առաջատար տնտեսության՝ առաջին հերթին Ռուսաստանի Դաշնության հետ քաղաքական լարվածության լրացուցիչ ֆոն ենք ստեղծում:

Երկրորդ՝ տնտեսվարողների մասով: Տնտեսվարողը տասնամյակներ ի վեր գործարար կապեր է հաստատել եվրասիական շուկայի տնտեսվարող սուբյեկտների հետ, երկարաժամկետ պայմանավորվածությունների, պայմանագրերի, գործարար հարաբերությունների համատեքստում նա իր պետությունից մեսիջ է ստանում, որ հնարավոր է՝ տնտեսական ուժ և ուղղություն ենք փոխում: Արդյո՞ք սա անորոշության նոր պատուհան չէ տնտեսվարողի համար:

Երրորդ՝ տնտեսական քաղաքականություն մշակողների մասով: Օրերս ֆինանսների նախարարությունը, լրագրողների հարցադրմանն ի պատասխան, նշել է, որ ԵԱՏՄ-ից դուրս գալն ունի ռիսկեր, մշակում են սցենարներ, այս պահին չունեն հստակ տեղեկատվություն, թե դա երբ է սպասվում: Ակնհայտ է, որ նույն տնտեսական քաղաքականություն մշակողի համար հերթական ցնցման, անորոշության, առաջնայինը երկրորդայինի հետ խառնելու, շփոթելու հետ գործ ունենք, այսինքն՝ տնտեսական քաղաքականություն մշակողն արված հայտարարությանը կամ գործողությանը հետևող սցենարներ է մշակում: Այսինքն՝ գործ ունենք հերթական ցնցումային իրավիճակի հետ նույնիսկ սեփական գործադիր մարմնի տնտեսական քաղաքականությունը մշակողների համար»,-նշում է Ամիրխանյանը:

Հավելում է՝ այսօր արդեն կա հնարավոր մարտահրավերների երեք փունջ, եթե խոսում ենք ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հնարավորության մասին: Նրա խոսքով, այս մարտահրավերներն իրենց ներքո չափելի պարամետրեր են պարունակում: «Պետք է դիտարկենք մեր արտաքին տնտեսական հարաբերությունները, դրանց թվային ցուցանիշները, դրանցում ԵԱՏՄ-ի, այդ թվում՝ Ռուսաստանի Դաշնությունը առանձնացված, տեսակարար կշիռները, Եվրոպական միության համախառն ցուցանիշները և այլն: Այս դեպքում այդ մարտահրավերները հստակ և չափելի պարամետրով այսօր դրվում են յուրաքանչյուրիս սեղանին: Օրինակ՝ Հայաստանի և ԵԱՏՄ-ի առևտրաշրջանառությունը 2024 թ.-ին, բացառությամբ դեկտեմբեր ամսվա, գրեթե 12 միլիարդ դոլար է, ԵՄ-ի հետ նույն ցուցանիշը՝ 2 միլիարդ է, 6 անգամ պակաս: Մասնաբաժնի առումով: Արտաքին առևտրաշրջանառության մոտ 42 տոկոսը ԵԱՏՄ-ին է բաժին ընկնում, 7,5 տոկոսը՝ ԵՄ-ին:

Բավականին հետաքրքիր տրանսֆորմացիայի հետ գործ ունենք: Դիվերսիֆիկացիայի մասին ամենաշատը բարձրաձայնող իշխանությունն այդ տեսանկյունից իրավիճակն ավելի վատթարացրել է: Կրկին փաստերով և թվերով: Եթե 2019 թվականին մեր արտաքին առևտրաշրջանառության մեջ ԵՄին բաժին էր ընկնում 24,1 տոկոսը, Ռուսաստանի Դաշնությանը՝ 26,8 տոկոսը, ապա 2024 թվականին ԵՄ-ին բաժին է ընկնում 7,5 տոկոսը, Ռուսաստանի Դաշնությանը՝ 41,5 տոկոսը։ Տեսակարար կշիռների և դիվերսիֆիկացիայի առումով իրավիճակը շատ ավելի վատթարացել է, սրանով էլ ավելի մեծ մարտահրավերների փունջ ձևավորել, եթե այսօր այս իրավիճակում և պայմաններում հրաժարվենք ԵԱՏՄ-ից: Խնդիրն այն չէ, որ իրավիճակը, վիճակագրությունը նշանակում է, թե միայն և բացառապես պետք է եվրասիական ուղղությամբ գնալ: Ոչ: Հատկապես փոքր տնտեսությունների համար, ինչպիսին ենք մենք, դիվերսիֆիկացիան շատ կարևոր գործընթաց է և մշտական աշխատանք տանելու ուղղություն: Բայց խնդիրն այն է, որ փաստացի ունենք դիվերսիֆիկացիայի ուղղությամբ ավելի վատթարացում: Բոլոր այն պնդումներում, որ մեր արտաքին առևտրաշրջանառության մեջ, օրինակ՝ Արաբական Միացյալ Էմիրությունների մասնաբաժինն է ավելացել, Չինաստանի մասնաբաժինն է ավելացել, շատ պարզ հանգամանք կա՝ դա վերաարտահանման գործոնն է, որը ևս ուղիղ և անուղղակիորեն գալիս է Ռուսաստանի Դաշնությունից: Եթե այդ գործոնը դուրս ենք բերում, շատ լուրջ հարց է, թե դիվերսիֆիկացիայի ի՞նչ խնդիր է իրականում լուծված»,-շեշտում է մեր զրուցակիցը:

Ընդգծում է՝ ԵԱՏՄ-ից հրաժարվելու և ԵՄ-ին անդամակցելու գործընթացները տասնյակ տարիների գործընթացներ են: «Անգամ տնտեսական ինտեգրացիոն միությունից դուրս գալու գործընթացը մեկ օրվա կամ մեկ ստորագրության խնդիր չէ: Չենք կարող այսօր արթնանալ և ասել՝ վերջ, այլևս այսինչ ինտեգրացիոն միության անդամ չենք: Եղած ռիսկերը, սակայն, առկա համատեքստում ավելի են մեծացնում ցնցումները, անորոշության զգացումը քաղաքացու մոտ: Նա այսօր չունի որոշակիություն վաղվա օրվա հանդեպ: Սրանք որոշակի մեսիջներ են, որոնք գուցե դեմոգրաֆիական, ժողովրդագրական, միգրացիոն առումով անցանկալի հետևանքների և որոշումների հանգեցնեն: Այո, յուրաքանչյուր պետության սուվերեն իրավունքն է ինչ որ ուղղությամբ գնալը, բայց կարևոր է հասկանալ, թե ինչ հնարավորություններ, ռեսուրսներ ունես, կամ ի՞նչ ենք առաջարկելու նույն ԵՄ-ին: ԵՄ-ն, որպես մեզ համար կարևոր առևտրային գործընկեր և ուղղություն, անկախ եղած վիճակագրության որոշակի փոփոխություններից, մշտապես պետք է լինի ուշադրության կենտրոնում, այդ ուղղությամբ աշխատանքներ պետք է տարվեն և այլն:

Բայց կարևոր է հասկանալ, որ ԵՄի հետ առևտուրը պայմանավորված չէ միայն ինտեգրացիոն այս կամ այն միության անդամ լինելով: Առաջին հերթին ԵՄ-ի շուկան մեզ համար դժվարություններ ուներ և ունի առաջ քաշվող ստանդարտների համատեքստում: Հիմա շատ է հնչում հետևյալ հարցադրումը՝ հնարավո՞ր է լինել երկու ինտեգրացիոն միության անդամ միաժամանակ: Ոչ, քանի որ խոսքը վերաբերում է միասնական մաքսային, օրենսդրական մարմինների աշխատանքների սինխրոնիզացմանը, երրորդ երկրների նկատմամբ համապատասխան մաքսային քաղաքականությանը և այլն, բայց կարելի է միաժամանակ մի քանի ինտեգրացիոն միջավայրի հետ ունենալ գործընկերային հարաբերություններ: Դրա փորձն ունենք: ԵՄ-ի հետ ունեինք «GSP+» արտոնությունների ռեժիմ, որով ենթադրվում էր Հայաստանի շուրջ 6000 անուն ապրանքների անմաքս արտահանում Եվրոպա, բայց որքանո՞վ արդյունավետ աշխատեց այդ համակարգը: Միայն մի ցուցանիշ. արտահանվող ապրանքների 97 տոկոսը հանքահումքային ապրանքներն են, իսկ պատճառն այն չէր, որ պատրաստի կամ բարձր արժեքով ապրանքների արտադրության խնդիր ունեինք: Պատճառն առավելապես այն էր, որ ստանդարտներին համապատասխանության խնդիր ունենք:

Տնտեսվարողի համար շատ ավելի բարդ է այդ ստանդարտիզացիային հասնելը, և հարց է՝ որքա՞ն ժամանակ կպահանջվի դրան հասնելու համար, թեև դա շատ կարևոր է և պետք է այդ ուղղությամբ աշխատանքներ տանել, անկախ ամեն ինչից: Ստեղծվելու է որոշակի ժամանակային վակուում: Հարց է առաջանում՝ այդ պարագայում այդ ժամանակային վակուումը որքանո՞վ են կարողանալու արդյունավետ լցնել, որ դեպի քաղաքացի, դեպի սոցիալական խնդիրներ հնարավոր ռիսկերն ու մարտահրավերները մեծ հարվածներ չբերեն: Փորձենք ամբողջացնել: ԵՄ գնալը միայն մեր ցանկությամբ չէ պայմանավորված: Տեսնում ենք՝ ԵՄ-ին անդամակցության բյուրոկրատական, քաղաքական և տնտեսական պրոցեսները որքան երկար են տևում: Որքանո՞վ է ԵՄ-ն պատրաստ մեզ ընդունել իր ինտեգրացիոն միություն, իր տնտեսական տիրույթ: Մյուս կողմից՝ արվող հայտարարությունների և գործողությունների համատեքստում ստեղծում են շատ կանխատեսելի ռիսկեր՝ չունենալով երաշխավորված արդյունք, որ դառնալու ենք ԵՄ անդամ և կարողանալու ենք օգտվել տնտեսական ու քաղաքական ամբողջ զամբյուղից, որը տալիս է ԵՄ-ն: Պարզ բանաձև է՝ տեսանելի և կանխատեսելի ռիսկեր՝ չերաշխավորված արդյունքով»,-եզրափակում է Լիլիա Ամիրխանյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Trend

Վերջին շաբաթվա
ամենաթեժ
իրադարձությունները Թոփ 10
ամենաընթերցված
լուրերը

 Ucom Receives the International ISO 37001 Standard to Prevent, Detect and Address Bribery

1

 Ameriabank Raises $200 Million from IFC, Marking the Largest Transaction by IFC ever with a Financia...

2
Sport
Armenian footballer's goal helped Anorthosis beat AEL 2-1 Man City-PSG: After first half Man City vs. PSG clash: Bookmakers’ view Henrikh Mkhitaryan: I keep in touch with Manchester United players Officially: Julian Nagelsmann to lead Bayern Munich
Politics
Ruben Vardanyan's arrest is a message to the entire Armenian world and the Armenian people. It is a wake-up call for the Armenian dignity No international support and no organization to take real steps to prevent decades of cultural, ethnic and religious hostility towards Armenians and their heritage. Anna Kostanyan STATEMENT of the Parties and Civil Society of the Republic of Armenia
Socity
Ameriabank Raises $200 Million from IFC, Marking the Largest Transaction by IFC ever with a Financial Institution in Armenia Ucom Receives the International ISO 37001 Standard to Prevent, Detect and Address Bribery May the Holiday Warm Hearts: Idram and IDBank Support the Children of Heroes
Economy
Idram Joins the Fight Against Food Insecurity Ucom Supports Wildlife Monitoring in Ararat Region Acba bank to Allocate $50 Million for MSME Development
Culture
AraratBank Presents the Final Part of "The Will to Get Back on Your Feet Again" Film Series IDBank warmly hosted children from the "Music for Future" Foundation. Yerevan to Host Unprecedented Serbian-Armenian Music Concert
World
Ameriabank Wins in 3 Nominations of Global Finance World’s Best Digital Bank Awards 2023 US-led coalition Iraqi base under attack "Stalin" wins India state elections
Region
Legal
The judge just made a decision to place Avetik under arrest for three months. Anahit Adamyan
Lifestyle
Scientists discover another beneficial property of avocado How does calcium affect health? How many steps do you need to take per day to prolong life?
Photo
Poll